Bina Riskli Çıktı, Şimdi Ne Olacak?

Bir gün e-devlet kapısı üzerinden bir bildirim alıyorsunuz: T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nden kısa ve keskin bir bildirim: “Yaşadığınız yapı 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapı olarak tespit edilmiştir.”

Altında bir tarih: İtiraz etmek için 15 gün, yapıyı yıkmak içinse 90 gününüz var.

Birçok insan için bu tür bir tebligat, yalnızca bir binanın yıkımından ibaret değil. Çünkü riskli yapı tespiti, sadece bir teknik rapor değil; evinizle, komşuluklarınızla, anılarınızla vedalaşma ihtimali. Üstelik ciddi bir maddi yük getiriyor ve süreç çoğu zaman ani, karmaşık ve tek taraflı işliyor.

Bu yazıda, riskli yapı tespitinden sonraki ilk hamleyi, itiraz sürecini ele alacağız.

Riskli Yapı Ne Demek?

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’a göre riskli yapı, “ekonomik ömrünü tamamlamış, yıkılma riski taşıyan ya da ağır hasar görme riski taşıyan yapı” olarak tanımlanıyor. Bu tespit bilimsel ve teknik yöntemlerle, Bakanlık tarafından lisanslandırılmış kurumlar eliyle yapılıyor. Sadece binalar bu kapsama giriyor; yani köprü, duvar, depo, su kuyusu gibi yapı türleri riskli yapı sayılmıyor.

Riskli yapının tespitinde şu gibi kriterler dikkate alınıyor:

• 2000 öncesi inşa edilmiş olması,
• Kolon ve kirişlerde çatlaklar, paslanmalar,
• Karot numunelerinde düşük beton dayanımı,
• Rutubet, nem, temel oturması gibi yapısal deformasyonlar.

Bu süreç yalnızca teknik değil, aynı zamanda idari bir süreç. Riskli yapı tespit kararıyla birlikte bina artık kentsel dönüşüm yoluna geri dönüşsüz olarak girmiş oluyor.

Riskli Yapı Tespiti Sonrası: Ne Olur?

Riskli yapı tespiti yapıldığında bu karar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne iletilir ve tapu kaydına şerh düşülür. Ardından size ve tüm maliklere resmi bir tebligat gönderilir. Bu tebligatla birlikte 15 günlük itiraz süreci başlar.

İtiraz etmek isteyenler ne yapmalı?

• Tapu fotokopisi
• Kimlik fotokopisi
• Tebligat metni
• İtiraz dilekçesi ile Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne başvuru yapılır.

İtirazlar, üniversiteler ve Bakanlık uzmanlarından oluşan teknik heyet tarafından incelenir. İtiraz kabul edilirse riskli yapı kararı kaldırılır. Aksi halde süreç yıkıma doğru ilerler. Ancak ülkenin yapı stoğu düşünüldüğünde, bunun oldukça küçük bir ihtimal olduğunu da belirtmemiz gerekiyor.

Yıkım nasıl gerçekleşir?

Riskli yapı kararı kesinleştikten sonra maliklere 90 gün süre tanınır.

Bu süre aşılırsa belediye ya da Bakanlık yıkımı re’sen yapar ve masrafı maliklerden tahsil eder.

Bu noktada önemli bir ayrıntı: bina kendi kendine yıkılsa da, kamunun yıktırması hâlinde de, sorumluluk malike aittir. Yani dönüşümün ilk adımı, mali ve hukuki bir yükümlülükle başlar.

Riskli yapıların, tespiti, tahliyesi ve yıktırılması süreçlerini engelleyenler hakkında da Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca suç duyurusunda bulunulur.

“Geç Kalmış Bir Karar”

Gelin, İstanbul’un herhangi bir ilçesindeki sıradan bir hikâyeyi düşünelim.

Fatma Hanım 68 yaşında. Eşiyle birlikte 1978 yılında yapılmış, beş katlı bir binada oturuyorlar. Geçen yıl komşusu Ahmet Bey kolonlardaki çatlakları fark edip yapı tespiti yaptırdı. Rapor geldi, bina riskli. Ama Fatma Hanım itiraz etmek istedi. Mahallede herkes farklı şey söyledi: "İtiraz et, yıktırmazlar", "Etme, evine değer biçemezler", "Bekle, devlet güçlendirme desteği veriyor."

Sonuç: 15 günlük itiraz süresi kaçtı. Şimdi bina yıkım aşamasında, Fatma Hanım başka bir semtte kira arıyor ama kira yardımı başvurusunu da nasıl yapacağını bilmiyor. Önerilen projenin kendisine getiri ve götürülerinden habersiz. Bilgisizlik, zaman kaybı ve yalnızlık… Bu senaryo her mahallede yaşanıyor.

Potansiyel Sorunlar: Neye Dikkat Etmeli?

Yetkisiz firmalarla tespit yapılması → Rapor geçersiz sayılır.

İtiraz süresinin kaçırılması → Dava açmak daha zor ve maliyetli olur.

Çoğunluk baskısı → Dezavantajlı projelere mecbur kalınabilir.

Müteahhit problemleri → Teklifleri objektif olarak değerlendirmek zorlaşır.

Kat maliklerinin bilgisizliği → Ortak karar alınamaz, dönüşüm durur.

Yıkım sonrası enkaz masrafları → Beklenmedik icra süreçleri başlar.

Ne Yapmalı? Çözüm Nerede?

📌 E- devlet bildirimlerinizi ciddiyetle takip edin.

📌 Belli aralıklarla muhtarlıkta ilan edilen riskli yapı kararlarını kontrol edin.

📌 15 günlük itiraz süresini kaçırmayın.

📌 İtiraz için teknik destek ve hukuki danışmanlık alın.

📌 Binadaki diğer maliklerle iletişimde olun.

📌 Tespit öncesi ön inceleme yaptırarak yapının teknik durumunu öğrenin.

Unutmayın, riskli yapı tespiti süreci hukuki bir idari işlemdir. Tıpkı dava açmak ya da icra takibi başlatmak gibi belirli süreler, haklar ve yükümlülükler içerir. Gecikmeler, eksik belgeler veya yanlış yönlendirme telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.

Bizim Rolümüz Nedir? Güvenin Ne Sunar?

Sürecin her aşamasında sizi bilgilendirmek, haklarınızı anlatmak, belgeleri doğru biçimde hazırlamanıza yardım etmek, müteahhit sözleşmelerini gözden geçirmek, komşular arası müzakereleri kolaylaştırmak ve hak kaybını önlemektir.

Güvenin bu süreci çok disiplinli bir ekip yaklaşımıyla ele alır. Teknik analiz, yapı testi, hukuki danışmanlık ve süreç takibi tek çatı altında sunulur. Yani bina riskli çıktıysa, “ne yapılmalı?” sorusuna birlikte yanıt bulmak için buradayız.

🧭  Bir karar anındaysanız, yalnız olmadığınızı bilerek başlayın.

Depremlerden önce de yapılar yıkılır. En büyük çöküşler, belirsizlik içinde yalnız bırakılan insanlarda yaşanır. Ama bilgiyle, dayanışmayla ve doğru rehberlikle, bu zorlu süreci güvenli bir dönüşüme çevirmek mümkündür.